نویسنده ‌و پژوهشگر ؛ حسین چراغیان بختیاری

شهرستان اندیکا بین ۴۹ درجه و ۵۳ دقیقه تا ۴۹ درجه و ۵۲ دقیقه طول شرقی از نصف النهار گرینویچ و بین ۳۱ درجه و ۴۳ دقیقه تا ۳۲ درجه و ۳۹ دقیقه عرض شمالی از خط استوا در حاشیه شرقی اسـتان خوزستان واقع گردیده است. نـزدیکترین شهرستان به اندیکا از نـقطه صـفر مـرزی کـه “پل گدار لندر ” می باشد تا مسجد سلیمان فاصله ای به طول ۲۵ کیلو متر دارد. همچنین فاصله این شهرستان تا تهران ۹۱۲ کیلومتراست و از نقطه صفر مرزی یعنی دره گچی و گذرگاه بردقمچی ]سد شهید عباسپور[ تا شهرستان ایذه ۲۸ کیلومتر و از بنه وار اندیکا تا شهرستان لالی ۳۵ کیلومتر است. به عبارتی دیگر اندیکا از سوی شرق به شهرستان ایذه و از شمال غرب به شهرستانهای لالی و سر دشت دزفول و از طرف شمال و شمال شرق به استان چهارمحال و بختیاری و ازجانب جنوب و جنوب غرب به شهرستان مسجدسلیمان محدود گردیده است. مساحت شهرستان اندیکا ۲۳۳۶ کیلومتر مربع و ارتفاع آن از سطح دریا بین ۷۰۰ الی ۸۰۰ متر است. تعداد آبادیها به انضمام دهکده های خالی ازسکنه  حدود 595 و جمعیت آن برابر آمار غیر رسمی  بالغ بر  45000 نفر برآورد شده است.

بر اساس منابع تاریخی شهر باستانی ایذه ازدوران کهن تا به امروز بنامهای بسیاری از جمله ایزج، آیاپیر،ایگه، اریک و مالمیر خوانده شده است.ایالت باستانی آنزان و آنشان که جغرافیای آن حد فاصل تمدن های دوسوی رودخانه کارون است به سرزمین های ایذه ، اندبکا و پارسوماش اطلاق می شد.....

در دوران حکومت های سلاطین صفویه،افشاریه،زندیه و قاجاریه و پهلوی در منطقه اندیکا ، قلعه خواجه موگویی قلعه اسدخان بهداروند و قلعه لیت (بلیت - بلوط)، قلعه زراس به ترتیب محل حکومت ایلخانی ها و دیگر خوانین در اندیکا بود.........
در اواسط دوران قاجار قلعه لیت ارگ حسینقلی خان ایلخانی شد و دوران سلطنت پهلوی قلعه زراس مرکز حکمرانی گردید،بعد پیروزی انقلاب اسلامی این مرکزیت که نماد آن پاسگاه ژندارمری بود به روستای قلعه خواجه متقل گردید، دهستان قلعه خواجه از بخش تازه تأسیس اندیکا بود که با گذشت بیش از دو دهه در ادامه شکل گیری ادارات و ارگانهای دولتی شهرستان اعلام گردید و شهرستان اندیکا از سال 1385 به مرکزیت «قلعه خواجه» حیات خود را آغاز کرد......
بیشتر مساحت اندیکا از نا همواریها تشکیل شده است بر اساس نظریه پیکرشنا سان این نا همواریها بر اثر مواد رسوبی در بستر در یا ها بوجود آمده است این لایه های رسوبی طی میلیونها سال روی یکدیگر انباشته شده و به شکل کوه و کو هپایه و تپه در آمده است. تخته سنگها، قلوه سنگها، و ریز سنگهای بهم چسبیده درکو ههای این نواحی که جزء سلسله جبال زاگرس است در جهان به (کنگلو مر های بختیاری) معروف شده است واین نشان از این واقعیت دارد که روزگاری تمام سر زمین اندیکا کاملاً زیر آب بوده است...!
مردم اندیکا به لحاظ بافت روستائی و عشایری از آداب و رسوم خاص خود پیروی می کنند. زندگی سنتی آنها بر اساس نظام اجتماعی ایلی و طایفه ای استوار است و بخاطر نظام طبیعی و جغرافیایی منطقه از شیوه معیشت دامداری و کشاورزی و کوچ روی تبعیت می کنند......
طوایف ساکن دراندیکا عبارتند از قندعلی]گندلی[،مـوری، بوری، زراسـوند، بامدی،راکی برجوئی، مدملیل،شهنی ،نصیر،گمار، ململی، آرپناهی، منجزی ،کیارسی،شیخ احمدبلد]اعلالدین وند[ ،گندائی، فرگنی، سهـرو، للری، دهناشی، اسنکی، تردی،.....که همگی از بخش هفت لنگ بوده و طویف کتکی،تمبی،ذلقی،حموله که از بخش چهار لنگ می باشند و همچنین[ سادات شاه قطب الدین،شیخ صالح کوتاه، پیر بویر، شیخ برهان عالی و اعراب مهاجر کمری ....]

بنا برروایات و اسنادتاریخی نژاد مردمان بختیاری آریائی «نجیب زاده » بوده و زبان آنها با گویش محلی بختیاری و فارسی روان است که هنوز در جاهائی آثاری از زبان پهلوی قدیم نمایان است. با نگاهی به فلکلور یا فرهنگ توده، بیشتر ترانه ها و سروده ها ی عاشقانه و حماسی آنها اصیل و نشان از نوع دوستی،وطن پرستی،صلابت،بزرگی روح ،عظمت اعتقاد،و فقر و مشکلات دارد. در مراسم های شادی و عروسی و عزاداری با سازآلات موسیقی جلوه هائی را به نمایش میگذارند، ترنم اشعار عاطفی ،حماسی و غنایی بیشتر حُزن آلود و غمگینانه در سوگواریها و همچنین اعتقادات پاک و آسمانی همانند پاکی و صفای کوهساران،پای بند به قسم و زیارت از اماکن متبرکه بخصوص امام زاده های معتبر، اعتقاد به قرآن کریم و خاندان نبوت ازویژگیهای بارز آنان است...
صنایع دستی و تولیدات محلی شهرستان اندیکا عبارت است از: قالی، قالیچه، چوقا، جاجیم، گلیم، سیاه چادر و تولیدات کشاورزی،دامی و طبیعی شامل:گندم، جو،کلزا، صیفی‌جات، مرکبات،( انار، انجیر، انگور )لبنیات محلی،( روغن محلی، کشک ، قارا)، کلخنگ، بادام کوهی، ماهی غزل آلا و عسل طبیعی است.
اندیکا از لحاظ اقلیمی دارای آب و هوائی معتدل و کو هستانی است، بهاري زود رس اما سرسبز و پر طراوت با دشت های پرگل و علفزارهای زیبا دارد که ازنیمه اسفند ماه آغاز مي گردد و از اوايل خرداد ماه هواي بهاري به تدريج جاي خود رابه گرما مي دهد،به عبارت دیگر اندیکا دارای بهاری دل انگیز،تابستانی گرم، پائیزی کوتاه و مطبوع و زمستانی معتدل دارد...
 مناطق شمالی تر آن دارای زمستانهای سرد همراه با برف و کولاک و تابستانهای دلچسب است...
انديکا از مناطق کوهستاني و دنباله کوههاي بختياري محسوب مي شود که شامل مناطق مرتفع، دره هاي عميق و دشتهاي کوچک که شيب زمينهاي آن به سوي جلگه خوزستان کشيده شده است....

مهمترين ارتفاعات اندیکا عبارت اند از: کوه لَندر، چيتُک، شُو، کرچل، اُديو، قلندرون، گُزگاه، دِمهِ ،فِچ ،صلواتی ،تلخدان، جاوی،سفید،رِپی،مُلر،آلا ،آرام،دِلا، مُنار، تـاراز،ليله و کينو ..... مرتفع ترين آنها کوه کينو یا کینوح با ارتفاع 3754 متر که آن را بام خوزستان ناميده اند.بلندترين قُله اين کوه « بَرد مَه » نام دارد وجه تسميه برد مَه ]سنگ ماه[ اين است که قُله آن حتي در شبهاي تاريک و بدون مهتاب هم نوراني است....!
رودخانه عظیم کارون ازقسمتهاي غربي شهرستان ايذه درمنطقه ای موسوم به کارتا درمحلي به نام امامزاده سلطان ابراهيم به درياچه سد شهيد عباسپور(رضا شاه سابق) وارد مي شود و بعد از خروج ازنيروگاه درحاشيه  شمال شرق انديکا به سمت جنوب جريان مي يابد.برروي رودخانه ی کارون دو سد مهم شهيد عباسپور و گدارلندر قراردارند،بدليل وجوداختلاف ارتفاع بين رودخانه کارون و اراضي کشاورزي،کشت در انديکا به صورت ديم است.؟!
کشاورزي،باغداري و دامداري به دليل محدوديت آب و عدم بهره‌گیری حق آبه و استفاده از مخازن سدها از رونق چنداني برخوردارنيست....؟!
 وجود چند رشته کهریز ]قنات[ ازعهد قدیم در منطقه ی  چگارمان و قلعه خواجه و چاههای نیمه عمیق حفر شده بیانگر و جود سفره های زیر زمینی آب در منطقه میباشد. شهرستان انديکا داراي ذخاير فسيلي و معدني چون نفت و گاز، خاك آجر و سفال، سنگ سيمان، سنگ آهن،انواع سنگهاي معدني و معادن خاص است که تا کنون از آنها بهره برداري نشده است...
 اندیکا بدلیل دا شتن کوههای بلند وتحت تاثیر قرار گرفتن نزولات جوی و آب و هوای کوهستانی،دارای گونه هائی مختلف گیاهی است که در فصل بهار زیبایی طبیعت آنرا  دوچندان میکند.
پوشش گياهي منطقه ازدرختان بلوط،بادام کوهي،کِلخُنگ،بَنه،ارزن،تَنگِس،زال زالک،مهلو،کيکُم(افرا)،چنار،کنار، توت،تُتُم، انجيرکوهی وانواع تره،کنگر، کَرفس،چَويل،اندش،بصور،کاردین،سُرگیاه،مملاس، پرترش،آوندول و پونه پوشيده شده است.درفصل بهارانواع گلهاي وحشي نظير شقايق،لاله،سُنبل، گلايل وحشي، نرگس، بابونه و گياهان ديگر طبيعت زيباي انديکارا سبزپوش مي کنند.چشمه ها، نهرها و رودخانه هاي فصلي و غیرفصلی زيادي درسالهای پربارش جاري هستند مانند رودخانه شور سرتنگ دولاب، تلک باغ شهو، چشمه بي بي ترخون (بِهتَر خون تنگ بابا احمد)،آب تنگ سرد لَلَر،آب کِدي کُتک،دره شیم بار،چشمه گندیکارتنگ سنان شیم بار ،رودخانه شَلا، آبشار توف کما درموري،رودخانه سوسن سرخاب،آب دره بابا زاهد انديكا، دره قاسم آباد وکريم آباد،دره دور آب وبرکه های چندصد ساله مانند؛
سد آب زالو،چاه گرگ کُش،چاه ریته، چشمه چلوار و چشمه ساران بهاری،که بسیار مفرح ودلنشین هستند...
سرزمین پُررمزو راز اندیکا، تاریخی مملو ازحوادث تلخ و شیرین دارد که با یادی، ازشهیدان والامقام و معرفی مشاهیر بختیاری به کوتاهی سخن می گذریم.
در جریان جنگ تحمیلی ایران و عراق،شیر مردانی دلیر، غیور مردانی بی بدلیل چون شهید مرتضی حسین پور، شهید علی گدا حسین پور، شهید اسفندیار طاهری و هفتاد دو شهید به خون خفته دیگرازسرزمین دلاور خیز اندیکا در جبهه های جنگ حضور یافتند و جان شیرین خود را درراه میهن عزیزمان ایران فدا کردند تا غیرت و عزت ایرانی پایدار بماند،یاد و خاطرشان همواره گرامی باد.....
ازجمله ی چهره های تاریخی و مشاهیر بختیاری که بعضاً تألیفات ارزنده ای دارند و از اول قشلاقاشان اندیکا بود و ازهمین سرزمین برخاستند می توان؛ اسدخان بهداروند و فرزندش جعفرقلی خان بهداروند، حبیب‌الله خان دورکی و فرزندش جعفرقلی خان دورکی، طهماس خان راکی و فرزندش آ نادعلی راکی،حسینقلی خان ایلخانی و فرزندانش نجفقلی خان صمصام السلطنه، خسرو خان سردار ظفر نویسنده خاطرات سردار ظفر و حاج علیقلی خان سرداراسعد فاتح تهران و نویسنده کتاب تاریخ بختیاری متولد قلعه ی لیت اندیکا ،امامقلی خان ایلبیگی، نامدار خان منجزی، علیداد خدرسرخ ،بی بی مریم بختیاری مادر علیمردان خان چهارلنگ و نویسنده کتاب خاطرات سردار بی بی مریم و میرزا امان الله خان بختیاری« مدملیل »نویسنده کتاب مسافر پایتخت را نام برد...

مراکز سیاحتی،آثار باستاني با قدمت چند هزارساله و بناهاي تاريخي و مذهبي شهرستان انديکا عبارتند از: جزيره ی سد و نیروگاه شهيد عباسپور، چهارطاقی سیم بند در دامنه کوه شو، سنگ برد قمچی درپایین سد شهید عباسپور، سد خاکی گدارلندر« گدار لنده »، پایه های بتونی پل قدیم گدارلندر مربوط به عهد پادشاهی اردشیر بابکان، درياچه کمبو در پشت کوه شو، جلگه گردشگری شیمبار، پل نگين شیمبار، بقایای گور دخمه ها و آسیاب آبی تنگ سنان شیمبار، کمپ گردشگری کوه تاراز، حکاکي سرحوض پايين دشت گل، شیلات بزرگ سوسن سرخاب، چشمه حیرت انگیر چال شه، آسیاب آبی و حوض دانيال نبي در سوسن سرخاب ]شوشن[، منطقه ييلاقي اينُک و باغات انار در کُتک، لوح باستانی تنگ سرد للر، قلعه لِيت و قلعه بردی در دوبلوطان سرتليا، قلعه دِيزه وِ راز در کوه دلا، نقش برجسته ها ی کوه دلا در تنگ بت ها ، دژ ملکان يا دژ اسد خان در منطقه ی دوراب، قلعه ارگ يا ارکي در شلا، قلعه اتابکان لر در کتک، بقایای قلعه خواجه موگویی در شهر قلعه خواجه، آستانه امام زاده سلطان ابراهيم در ولایت کارتا انتهای دریاچه سد شهید عباسپور، آستانه بابا احمد (در تنگ بابا احمد)، آستانه بابا زاهد مصری در چم گرتین قلعه خواجه، آستانه بابا زاهد گیلانی ( معروف به علي اسماعيل گيلکي صاحب قرآن سرخ لَلَر درقریه منجز چلو )، آستانه شاهزاده عبدالله ملقب به شاه قطب الدين و بوير دردامنه کوه مُنار، آستانه شیخ احمد بلد بخارایی در دورآب، خواب نما امیرالمومنین( شهسوار ) و صالح کوتاه در دامنه کوه شو، خُنگ سوار درکَل اولاد شامصیروند در آبژدان، آستانه صالح ابراهيم در شيمبار، سُمال احمد در دِلي محمد حسين خان، داود محمود در گردنه تازه، محمد ابن حمام و سید احمد سبزواری معروف به فولاد کمان در لَلَر، پير محمود در قلعه زَراس ،سيد رجب در سر تنگ دولاب، عالي پير درشلال، آقا سليمان در توف کَما موري، مُمبِر در باغات کُتُک، احمد دال در کوه کينو رندستون بالا، بُرون والي( برهان عالی) در اِينُک کتک، کَر و گُنگ (دشت گل) پير خديجه در تنگ  شلال، بي بي نازک بينو در فرگه، شيخ احمد در کوشک، پیر عباس در تخت پیرعباس شلا، شاه عباس (درآب کَره پاچه شاه عباس)، شاهزاده عبدالله و مقام شهيدان( در بهرام آباد شلا)، سيد احمدکبير در(سلامگاه)............
تعدادی از اين امام زاده ها داراي شناسنامه ]تذکره [ هستند و برخي قدمگاه، وجزء باورهاي مردم بشمار مي آيند و بعضی دیگر هم از قبور شاهزادگان ایرانی مربوط به قبل از اسلام  است که به لحاظ اشیاء قیمتی دفن شده با آنها سالهاست توسط افراد سود جو و فرصت طلب مورد تعرض قرار گرفته اند که نیازمند توجه بیشتر متولیان امور است.....!
یکی دیگر از ویژگی های مناطق کوهستانی اندیکا وجود تنوع گونه های مختلف حیات وحش است که با کمی دقت، رابطه طولانی انسان و حیوان را یاد آور می شود.......
حیوانات از جمله ی عوامل تکمیل کننده چرخه اکوسیستم در طبیعت هستند که باگیاهان و میکرو ارگانیسم ها درتعامل می باشند و مردمان باید بدانند نقصان این مهم عواقب بسیار خطرناکی برای بقای آدمی در بر خواهد داشت و از طرفی ظلم و ستم به بی زبانان مظلوم، می تواند لکه ننگی به مقام انسانیت باشد.....!
متأسفانه در اندیکا چندین سال است موجودیت  وُحُش به علت فراوانی سلاح از جانب شکار چیان غیر مجاز درخطر جدي و روبه انقراض است.اما نکته قابل توجه آن است که به همت محیط بانان و انجمن های مردم نهاد هنوز بازماندگاني مانند؛خرس قهوه اي، پلنگ ،گرگ، کفتار، روباه، شغال، گراز، خرگوش، خارپشت، راسو و بزکوهي در زیستگاه هایشان دیده می شوند، همچنین انواع خزندگانی چون آفتاب پرست، مارزنگی و شاخدار و پرندگاني نظیر کبک، تيهو، شاهین، عـقاب کوهستان، کلاغ ، گنجشک، کرکس، پرستو، بلدرچین و پرندگان مهاجر و غيره خاصه در کوهستانهای شمالی کم و بیش یافت مي شوند.......
اما چه زیبا می شد اگر بگذارند صدای قهقهه ی کبک دری درهمه ی دره ها وارتفاعات به خصوص ]کوه تاراز[  همچنان طنین انداز باشد.........!

  دیدی آن قهقه ه ی کبک دری را  حافظ              که ز سر پنجه ی شاهین قضا غافل بود

* وجه تسمیه اندیکا

تسمیه اندیکا نیازمند کنکاش و نگرشی عمیق و انعطاف پذیرانه دارد.اما آنچه در این باب جمع آوری گردیده سعی شده کمال مطلوب حاصل شود.منطقه ای که امروزه اندیکا خوانده میشود در دوران پهلوی دوم از اندکا به اندیکا تغییر نام یافت. لیارد سیاح انگلیسی در سفرنامه خود از این ولایت به عنوان « اندکا » یاد کرده است.حاج علی قلی خان سرداراسعد ،سردار بی بی مریم بختیاری، خسروخان سردارظفر، میرزا امان الله خان بختیاری(مدملیل)، اسکندر خان عکاشه (بابادی) در تالیفات و خاطرات خود بدون هیچ توضیح بیشتری تنها به ذکر نام ]اندکا و انده کا[ بسنده کرده اند.
لذا بدلیل فقدان منابع به نظرمیرسد وجه تسمیه اندیکا «اندکا» یکی از واژگان : 1_اندی کوه، 2_ آگن کان، 3_ اِنشان، 4_ اِندی گا ه، 5_ اندژگاه، 6_ احمد گاه، 7_ وند گاه، 8_ اَندکان، 9_دهگاه بوده که بر اثراستعمال زیاد به صورت کنونی در آمده است........
این احتمال هم وجود دارد این سرزمین  ازدوران کاسی ها، عیلامیان، هخامنشیان، اشکانیان، ساسانیان تا صفویه درهر دوره نامی واحد به خود گرفته باشد.....
اگرچه ممکن است برخی از نامگذاری ها از لحاظ تاریخی یا محتوائی راهی به حقیقت نداشته باشد اما آنچه مسلم است شهرستان اندیکا بدون تردید قسمتی تفکیک ناشدنی از سرزمین کهن عیلامیان و ایالت باستانی آنزان و اِنشان است....!

تسمیه اول اندیکا ؛

1_ اندکا، اندی کوه ـ ازگذشته های دور و در گویش محلی اندیکا را اندکو (اندی+کوه) می‌گفتند که اندی در زبان پهلوی به معنای شگفتی و «کو» همان «کوه» می‌ باشد،یعنی سرزمین کوه‌های شگفت، همانگونه که می‌دانیم ساکنین میان رودان، عیلامیان را مردمان ساکن کوه‌های بلند می ‌دانستند و معنای عیلام از نظر آنان به طور خاص اشاره به ساکنین کوه‌های بلند (خوزستان) دارد...! (اندیکا یعنی سرزمین کوههای شگفت)

تسمیه دوم

2- اندکا : آگن +کان = ( آهن + معدن )
با نگاهی به گذشته های دور،اولین اثرها در اندیکا مربوط به زمان گبریان یا دوران اساطیراولین است.در کاوشهای باستان شناسان آثار کهن مربوط به زندگی غار نشینی و دوران ماقبل تاریخ در این سرزمین کشف شده است....
بر اساس روایات شاهنامه هوشنگ پیشدادی که پیدایش آتش در ایران باستان بدو منسوب است،نخستین کسی بود که با زدن دو سنگ چخماق به هم از آن جرقه ای حاصل کرد و بوته ای را به آتش کشید....
 آتش یکی از بزرگترین داده های اهورا مزدا و نمادی از نور و خرد در نزد ایرانیان باستان بشمار می آمد هوشنگ پیشدادی و فرزندش کیامرث نخستین کسانی بودند که آهن را شناختند و آهنگری کردند چنانکه در صفحه های نخست شاهنامه فردوسی چنین آمده است؛
چو بشناخت آهنگری پیشه کرد               ز آهنگری  اره  و   تیشه   کرد
کز  آباد کردن  جهان  شاد کرد                 جهانی  به  نیکی از او یاد  کرد
خیلی دور نیست که اولین کشف آهن و ذوب آهن درایران باستان در کوه دلا اندیکا و در محل هایی به نام های کل آهنگری دلا و کارخانه تنگ ريم آهن در نزدیکی نصیر آباد شلا که مملو از آهن پاره است و  قدمت چندهزار ساله دارد صورت گرفته باشد.!؟
آثار متعددی مانند دژسیاه، پُل خدا آفريد(نگين شيمبار)، و بقایای پُل پاپیل شلا و کوره های آهنگری نشان از تمدن کهن دوران گبریان(پیروان حضرت زرتشت نبی( ع)) دارد. چنانکه دریک سروده غم انگیز بسیار قدیمی راجع به پُل نگین به زبان محلی بختیاری آمده‌ است؛
ای پُل کی راست کرده منده به دورون           فرامرز  سر  بزرگ  سردار  گورون....!
نکته جالب توجه اين است که باستان شناسان اروپائي معتقدند اگر ايرانيان سنگ آهن را ذوب نمي کردند و از آن ادوات گوناگون نمي ساختند شايد تمدن صنعتي دنيا هزار سال عقب مي افتاد... !!
ايرنيان اولين ملتي هستند که سنگ آهن را شناختند. و خوب مي دانستند که آنچه در کوره گذاشته اند فلزي است که آب نمي شود و به جريان در نمي آيد به همين جهت اسم آن را ( آ- هن) يا ( آ- گن) گذاشتند يعني؛ غير قابل ذوب شدن يا چيزي که ذوب نمي شود، ولي عاقبت آهن را نيز ذوب کردند و توانستند با آن انواع چیزها را بسازند.در نتيجه به نظر مي رسد ذوب سنگ آهن در کنار آتشگاهها و معبد بزرگ در کوه دلا سبب کشف اوليه آهن شده است. به همین مناسبت شاید”  آگن+ کان یا آگن + کوه، اختصار واژه اندکا بوده که به معناي ”معدن آهن” و یا شهر آهن است ...!

تسمیه سوم

3- اندکا، «انشان»
براساس متون اکدی وسومری انشان یا آنزان ناحیه مهمی از سرزمین عیلام(خوزستان) است....
اگرچه ایده های نوین و گمانه زنیهای بسیاری برای محل دقیق انشان توسط باستان شناسان مطرح گردیده اما نکته قابل توجه آن است،به روایت تاریخ واژه آنزان برگردان نام عیلامی انشان می باشد که درنیمه ی هزاره یکم پیش از میلاد مسیح(ع) خواستگاه قوم پارس بوده است....!
رومن گیرشمن باستان شناس و مورخ نامدار فرانسوي در کتاب سرزمین جاوید دراین باره مي نويسد: پارسيان ابتدا در شمال غربي ايران در نزديکي درياچه اروميه مستقر شدند و احتمالاً 700 سال قبل از میلاد در محوطه غربي جبال زاگرس و کوههاي فرعي سلسله جبال بختياري در شرق شوشتر ناحيه ای واقع در دوسوی کارون نزديک انحناي بزرگ اين رود پيش از آنکه بسوي جنوب برگردد مستقر شدند.گیرشمن معتقد است انشان که نام دیگر آن پارسوماش (مسجدسليمان) است محل سکونت چيش پيش هخامنش می باشد و قلعه بردي انديکا اقامتگاه دائمي قوم پارس و زادگاه اصلي کوروش اول هخامنشي در ايران است....!!
درمتون بابِل کوروش دوم، پدر بزرگش،کوروش اول را شاه بزرگ انشان لقب داده است...!!!
«پروفسور مهرداد مهر آفرین در باب معنی کوروش می نویسد؛ کوروش از دو بخش کور یا کُر و وش یا اشو (چم راستی) ساخته شده است که درزبان اوستایی یا آنزانی یا بختیاری به معنی(کُرخو) یا پسر خوب و پیامبر مهر و دوستی و خدای منش است....!!»
به نظرمی‌رسد مکانهائي زير سد شهيد عباسپور با نامهاي چم چيت - کوه شو ـ کمبو جريک ـ مرغا (مرخا) ـ کُلا شاه ـ لشكرگاه و آثار به هم پيوسته دیگر در شاهراهی کوچ رو در حاشیه کارون که شهر های ایذج « ایذه »، پارسوماش « مسجد سلیمان ».اندی کا «انديکا » را به هم متصل می کند ياد آور نامهای چیش پيش،اول، کوروش اول و کمبوجيه اول است...!!!
«ریچارد نلسون فرای باستان شناس آمریکایی در کتاب « میراث باستانی ایران » می نویسد؛ انشان شاید بخشی از عیلام در کوههای شرقی آن سرزمین« اندیکا »بوده ولی تعیین درست مرزهای آن ناممکن است...!.»
به همین مناسبت این گمان که مرزهای فعلی شهرستان اندیکا محدوده جغرافیایی انشان است نمی تواند درست باشد اما بقول اکثر علمای تاریخ اندیکا قسمتی ازایالت باستانی آنزان یا انشان در سرزمین عیلام (خوزستان) است...
مسئله دیگرتسمیه انشان است که اگر نام قوم و سرزمین نباشد احتمالاً به معنی شلتوک و نشاء کاری برنج در تمدن های دوسوی رودخانه عظیم کارون است و مضافاً بر این شالیزارها در نقاط مختلف اندیکا و بقایای سبوس برنج در پای برخی از قلعه ها و دژ های چند هزارساله می تواند شاهدی بر این مدعا باشد.......

تسمیه چهارم،پنجم و ششم

 4- اندکا: اِندي + گاه :پسوند  کا - گاه به معنی  کوه یا جا و مکان می باشد و واژه ی اندی یا هندي درلغت نامه علامه دهخدا به معناي از هند آمده، هرچیز پر آب مانند هندوانه، بومي يا ساکنان بومي آمده است....
به همین سبب بعضي معتقدند وجه تسميه اندکا را بايد در رديف هنديجان و انديمشک جستجو کرد و شايد هم طبق نظر ديترامان به نقل از مينورسکي و کُلنگل در کتاب عشایر بختیاری در پویه تاریخ اشاره به اقوام هندي آريائي دارد اين قوم به نواحي دامنه زاگرس روي مي آورند و مجبور بودند براي امرار معاش طرز نيمه کوچ نشيني را پيشه خود کنند،باشد الله اعلم ( توضیح؛ چنانکه پیش از این گفتیم  مطلب فوق و مطالب بعدی که در ادامه خواهد آمد صرفاً گمانه زنی و ارائه نقطه نظرات گوناگون برای بررسی بیشتر و رسیدن به نقطه ی مطلوب است ...)

5- اندکا،( اَن + دژگاه): صرفنظرازاينکه منطقه ی سوق الجيشي اندیکا که توسط چندين کوه همانند دژي بزرگ و تسخير ناپذير احاطه گرديده است احتمال دارد به لحاظ وجود بيش از ده دژ يا قلعه به نامهاي قلعه بردي، قلعه برون، قلعه ليت[ بلیط ]،قلعه اولاد[کَل باستانی] ، قلعه اسد خان بهداروند یا دژ ملکان، قلعه اتابکان لر ،قلعه زراس ، قلعه سنغر[ تُلغر] قلعه خواجه موگوني، قلعه ديزه وِراز دلا یا دژسیاه، قلعه ارکي يا ارگ شلا ـ ابتدا اندژ گاه بوده که بر اثر استعمال زیاد بصورت کنونی در آمده است...

 6- اندکا، احمد گاه: بعضي معتقدند که اندکا، احمد گاه است زيرا در اندکا پنج امامزاده به نام احمد وجود دارد، بابا احمد، سمال احمد، شيخ احمد، سيد احمد و احمد بلد که ممکن است اين نام در دوران صفويه یا پیش ازآن به اين منطقه اطلاق شده باشد زیرا در آن دوران اعتقادات صاف و پاک کوچ نشينان به گونه اي بود که امام زاده ها را نه تنها زیارتگاه، عبادتگاه و فصل الختام بسیاری مرافه ها و مناقشات محلی و منطقه‌ای درمقام سوگند به حساب می آمدند بلکه نگاهبان و محل امن نگهداری اموال خود در موسم کوچ مي دانستند...!

تسمیه هفتم

 7- اندکا،( وند+گاه) : وند، از نظر لغوی معنی مستقلی ندارد اما به زبان بختیاری به معناي افتادن،نهادن، اطراق کردن موقت یا بار انداز است، محلي که کوچ روها براي مدتي کوتاه در آن فرود مي آمدند....
درگذشته عشایر کوچ رو وندگاه «اندكا» را به دو قسمت بالا و پايين مي خواندند، بدین ترتبب،اندكا پايين را منطقه ي دامنه کوه شو و آبژدان به حساب می آمد و اندكا بالا را از دوبلوطان سرتليها تادم تنگ شلال و حومه شهرقلعه خواجه مي گفتند،احتمال دارد اين نام را عشاير كوچ رويي كه هنگام كوچ از دشت هاي جلگه اي خوزستان به طرف مناطق سردسير بر مي گشتند به اين منطقه اطلاق كرده باشند زيرا كوچندگان درمسير كوچ بعد از عبور از كارون[ گذرگاه لندر و گذرگاه خانی]بايد از اولين كوه ها به نام لندر، تنگ دولاب و كوه چيتك كه از سخت ترين گذرگاهها بود مي گذشتند تا به ميان كوه اندکا یا صحراي وندگاه مي رسيدند و بالعكس كوچ نشينان كه در ايام باز گشت از ييلاق به قشلاق از كوه هاي صعب العبور دلا و منار پايين مي آمدند بعضی در مناطق اطراف ساکن می شدند  و برخی از صحراي انديكا( وندگاه) براي مدتي به عنوان (استراحت گاه)استفاده مي كردند.بنابراین احتمال دارد این واژه براثر چرخش بر سر زبان ‌ها بصورت کنونی( اندکا ـ اندیکا) در آمده است.....

تسمیه هشتم ، نهم و دهم

8-اندکا، اندکان :بعضی می گویند این واژه احتمالاً  نام یک سردار ایرانی است زیرا مورخین یونانی نوشته اند در سال 484 میلادی در دوران پلاش و زرمهر ملقب به هزاروخت یا ولگ سس، اندکان یکی از سرداران لایق و شایسته سپاه ایران بود وی پس از شرکت در جنگ با یونانیان و فتح ارمنستان توسط شاهنشاه ایران به سمت مرزبان ارمنستان تعیین گردید.وی بعد از چند ماه با رفع سوءتفا همات فی ما بین با واگذاری این سمت به واهان به ایران باز گشت...!

9- اندکا ؛ ان + ده +گاه : ان [ اَ ] (پیشوند)، مرکب از اَ (علامت نفی)+ ن(حرف واسطه )یا[ع] علامت جمع است مانند ان دکا، ان هار  و....


10-دردست نوشته های میرزا امان‌الله خان بختیاری این ولایت را «انده کا»= « ان + ده+کا »به معنی دهگاه، جمع دهات مکان نگهداری انبارغله و علوفه درگرمسیر برای فصول پائیز و زمستان یاد کرده است......!

( نتیجه به نظر این حقیر نگارنده - اندیکابه معنی سرزمین کوههای شگفت است ....شادباشید)

پایان

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: